Kovid-19 salgını ve ardından Rusya-Ukrayna savaşından etkilenen ülkelerde enflasyon hedeflerine hala tam anlamıyla ulaşılamadı.

Tedarik zincirindeki sorunlar, petrol, doğal gaz ve gıda fiyatlarındaki hızlı yükseliş, dünya genelinde büyük bir enflasyona neden olarak yaşam maliyetlerini önemli ölçüde yükseltti.

Uzun yıllar boyunca düşük seyreden enflasyon neredeyse tüm ülkelerde hızla artarken ABD ve bazı Avrupa ülkeleri gibi gelişmiş ekonomilerde son 40 yılın zirve seviyelerine çıktı.

Yüksek faiz oranlarına rağmen yapışkan yüksek enflasyon başta hizmet sektöründe, dünya genelinde birçok hükümeti ve merkez bankasını zorlamaya devam ediyor.

Enflasyon ve ekonomik belirsizlikler

ABD Merkez Bankasının (Fed) 18 Aralık’ta politika faizini beklentiler doğrultusunda 25 baz puan düşürmesine rağmen gelecek yıl faiz indirimlerinde daha temkinli davranacağına ilişkin yönlendirme yapması, dünyanın en büyük ekonomisinde enflasyonla mücadelenin sürdüğünü ortaya koydu.

Bankanın enflasyon tahminleri bu yıl için yüzde 2,3'ten yüzde 2,4'e, 2025 için yüzde 2,1'den yüzde 2,5'e yukarı yönlü revize edilirken söz konusu tahminler, ABD'de başkan seçilen Donald Trump'ın politikaları nedeniyle, enflasyonun gelecek yıl beklenenden daha yapışkan olmasının öngörüldüğünü gösterdi.

Trump, başkanlık görevini devraldığında Avrupa, Meksika, Kanada ve Çin'den gelen ürünlere uygulamayı düşündüğü tarife planını duyurmuştu.

Ekonomistler, Çin, Avrupa ve diğer ticaret ortaklarının ABD'ye yönelik misilleme niteliğindeki tarife artışlarına gidebileceği ve bunun büyüme üzerinde olumsuz etkileri olacağı uyarısında bulunuyor.

Fed’in yaklaşımındaki değişikliğin 2025 için belirsizlikleri artırdığı ifade edilirken ABD’de işsizliğin artması veya enflasyonun beklenenden daha yapışkan hale gelmesinin olasılıklar arasında yer aldığına işaret ediliyor.

Doğru dengeyi bulmanın, 2024’te olduğu gibi 2025’te de Fed için kritik öneme sahip olduğu görüşünü paylaşan ekonomistler, ekonomik faaliyetlerin enflasyonu tekrar tetiklemeden desteklenmesi gerektiğini ifade ediyor.

ABD’de Haziran 2022’de yüzde 9,1’e çıkan enflasyon, yüzde 3’ün altına kadar gerilerken muhtemel tarife artışlarının ticarete darbe vurabileceği, ABD dolarını güçlendirebileceği ve ürün fiyatlarının bu eksende artışa geçebileceği kaydediliyor.

Ekonomistler, tariflerdeki 1 puanlık artışın yıllık enflasyon oranında 0,1 puan artışa neden olabileceği değerlendirmesinde bulunarak daha sıkı göçmen politikalarının da istihdam açığı yaratabileceği ve bu durumun da yine enflasyonda yukarı yönlü baskı yaratabileceği uyarısında bulunuyor.

Avrupa’da asıl sorun büyüme

Avrupa’da ise enflasyona karşı başarılı bir ilerleme kaydedilirken kıtadaki asıl sorunun ekonomik büyüme olduğu göze çarpıyor.

Avro Bölgesi'nde yıllık enflasyon kasımda yüzde 2,2 seviyesinde gerçekleşirken analistler, ECB'nin faizi 2025 sonunda yüzde 1,5 seviyesine kadar indirebileceğini öngörüyor.

Japonya merkezli Nomura tarafından hazırlanan raporda, düşük tüketim ve Alman ekonomisindeki zayıf görünümün aşağıya çektiği Avrupa’nın ekonomik büyümesinde yavaş bir toparlanma beklendiği belirtildi.

Almanya'nın reel GSYH büyümesi Kovid-19’dan bu yana G7’de en alt sıralarda yer alıyor.

Ülke ekonomisinde ABD ve Çin'e ticari bağımlılık, Rusya-Ukrayna Savaşı dolayısıyla yükselen enerji fiyatları, yatırım harcamalarının yetersizliği ve kötüleşen demografik koşullar gibi zorluklar da ayrı bir sorun teşkil ediyor.

İhracata bağımlı olan ve ülkenin GSYH'nin neredeyse yüzde 30'unu oluşturan Alman sanayisi, küresel ekonomideki yavaşlamadan, uluslararası ticarette artan korumacılıktan ve artan Çin rekabetinden de olumsuz etkileniyor.

Bu arada Alman ekonomisi, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 0,3 küçülmesinin ardından yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,2 büyüme kaydederek teknik resesyona girmekten kıl payı kurtuldu.

Ekonomi, bölgedeki diğer ülkelere oranla daha büyük bir rol oynayan imalat sektöründeki kalıcı zayıflık nedeniyle kırılganlığını koruyor.

Enflasyonda yeni dönem

ABD merkezli Columbia İşletme Okulu tarafından hazırlanan raporda, merkez bankalarının çabalarına rağmen enflasyonun neden yüksek kaldığına dair bulgulara yer verildi.

Özellikle 90’lı yıllarından itibaren ticarete yönelik kısıtlamaların azaltıldığı, gelişen ekonomilerdeki sıkı maliye politikaları uygulandığına işaret edilen raporda, bu durumun merkez bankalarının enflasyonla mücadelesini kolaylaştırdığı kaydedildi.

Söz konusu koşulların artık tersine dönmeye başladığı ifade edilen raporda, “Küreselleşme eğiliminin tersine dönmesi, yayılan mali baskı ve yükselen uzun vadeli reel faiz oranları, merkez bankalarının enflasyonu kontrol altında tutmasını zorlaştırıyor.” denildi.

Raporda, yıkıcı ekonomik olaylar nedeniyle enflasyonun geçmişe kıyasla daha sık yukarı yönlü hareketler yaptığı ve bu durumun da uzun vadeli ortalama enflasyonun artmasına neden olduğu değerlendirmesine yer verildi.