İdris Yavuz
İNSAN OLMAK KOLAY DEĞİL
1. İnsan adaleti önce kendi nefsinde uygulamalı. (Muhiddin Arabî)
2. İnsan akıl ile yükselir, bilgi ile büyür; bu ikisi ile itibar görür. “Y. Has Hacib”
3. İnsan âlemde hayal ettiği müddetçe yaşar(Yahya Kemal)
4. İnsan anasını seçmez ama kayınvalidesini seçer.
5. İnsan azap çekmez, Allah yazmayınca. Allah azap yazmaz, insan azmayınca!
6. İnsan babasına duyduğu saygıyı, ancak baba olduğu zaman anlar.
7. İnsan beşer, şaşar, hata yapar.
8. İnsan bilmediğini ayağının altına alsa, başı göğe değer.
9. İnsan bir amaçtır, araç değil.
10. İnsan bir kere doğar, bir kere ölür (Kırım-Tatar).
11. İnsan bir sözle Müslüman olur, bir sözle dinden çıkar (II. Sultan Selim)
12. İnsan birini severse, onu sevenleri de sever.
13. İnsan bugün yaptığı kötülüğün karşılığını, bir gün yine kötülük olarak görür.
14. İnsan çeşit çeşit, yer damar damar.
15. İnsan çok yaşamayı ister, fakat yaşlanmayı istemez.
16. İnsan dağıtabileceği, harcayabileceği şeyler oranında zengindir.
17. İnsan darda kalmadan rahata ermez (Nogay Atasözleri)
18. İnsan demirden sert, gülden nazik (Kırgızistan Atasözleri)
19. İnsan dışıyla karşılanır, içiyle uğurlanır.
20. İnsan dilinden, hayvan başından bağlanır!
21. İnsan dilini tutup konuşmadıkça, ayıbı da gizli kalır(Sadi)
22. İnsan diliyle değil, yaptığı işlerle konuşmalıdır.
23. İnsan doğduğu yerde değil, doyduğu yerde yaşar.
24. İnsan doğru zamanda yaşamazsa, asla doğru zamanda ölemez.
25. İnsan dostunu, düşmanını tanımalıdır (Azerbaycan)
26. İnsan dünyada ancak dünyaya boş verdiği zaman mutlu olur.
27. İnsan dünyada bir Hak'tan, bir de haksız olmaktan korkmalıdır. (A.Hamid Tarhan)
28. İnsan dünyanın en geç olgunlaşan meyvesidir. (Peyami Safa)
29. İnsan dünyaya bir kere gelir.
30. İnsan dünyayı zapt eder, ama ağzına hükmedemez.
31. İnsan dürüst oldukça huzurlu, dostları dürüst oldukça mutlu olur.
32. İnsan düşeceği yeri bilseydi oraya saman döşerdi (Abhazya Atasözü)
33. İnsan düşünce sahibi olursa, her şeyden ibret alır.
34. İnsan düşünmek, inanmak daha da önemlisi sevmek için dünyaya gelmiştir.
35. İnsan eğitimle doğmaz, ama eğitimle yaşar.
36. İnsan elindekinin değerini görmez(değerini bilmez) (Abhazya)
37. İnsan eline, beline, diline sahip olursa huzur bulur (H.Bektaş Veli)
38. İnsan emeğinin takdir etmeyene insan dememeli; o hayvana benzer. (Y. Has Hacib)
39. İnsan en çok kaçtığı şeyden asla kurtulamıyor.
40. İnsan eşek olunca semer vuran çok olur.
41. İnsan geçmişe hasretle, geleceğe ümitle bakmalıdır.
42. İnsan geleceği için bir şey yapmıyorsa, boşa yaşıyor demek.
43. İnsan gençliğinde öğrenir, yaşlandığında anlar.
44. İnsan genelde, övülmek için över.
45. İnsan genellikle başkasına sürmek istediği çamura bulanır (Cenap Şehabeddin)
46. İnsan gökteki ay gibidir, görülmeyen tarafı vardır.
47. İnsan gönlü, içi görünmeyen denize benzer. Bilgi onun içinde yatan inci gibidir.
48. İnsan gönlünün esiri olursa kendisine hâkim olamaz (Batı Trakya Türkleri)
49. İnsan göre göre, hayvan süre süre alışır.
50. İnsan güzelliğiyle değil, huyu, karakteriyledir (Özbek- Altay)
51. İnsan hayatı, hayallerle kurulur.
52. İnsan hayatında adını yaşatmak için, başkalarına faydalı olmalıdır. (Y. Has Hacib)
53. İnsan hayatının en önemli olayı iyi bir eş seçimidir.
54. İnsan hayvandan üstündür, doğru konuşmazsa hayvandan aşağıdır. (Sadi)
55. İnsan her düşmandan bir akıl öğrenir (Irak Türkmen Atasözü)
56. İnsan her zaman kahraman olamaz ama her zaman insan olabilir.
57. İnsan iftirayı ancak önem vermemekle yenebilir. İftira edileni değil, edeni kirletir.
58. İnsan iki şeyle kendini ihtiyarlıktan kurtarır: Biri iyi iş diğeri iyi söz.
59. İnsan ile insan arasında fark vardır. Bir de mirden hem nal, hem de kılıç yapılır.
60. İnsan insandır olmasa da pulu, hayvan hayvandır atlas olsa da çulu.
61. İnsan insanın şeytanıdır.
62. İnsan istese taştan su, balçıktan gül çıkarır (Kırgız).
63. İnsan iyi düşünebilse, her şeyden bir ders alır.
64. İnsan iyilik de etse, kötülük de etse kendisi içindir (Sadi Şiraz’ı)
65. İnsan kendine güvenirse, gücü iki kat artar (Nogay Atasözleri)
66. İnsan kendini beğenmezse, çatlayıp ölür.
67. İnsan kısım kısım, yer damar damar.
68. İnsan kısmetini aramazsa, kısmet insanı arar.
69. İnsan kocadıkça aynaya bakmayı az ister (Azerbaycan)
70. İnsan kocar, gönül genç kalır.
71. İnsan konuşmasından, hayvan koşumundan belli olur.
72. İnsan melek olsaydı, dünya cennet olurdu.
73. İnsan meziyet sahibi olmaya mecburdur (H. Nihal Atsız)
74. İnsan midesinden değil, kulağından beslenir (Hz. Mevlana)
75. İnsan nadir değil, insanlık nadirdir; insan az değil, doğruluk azdır(Y. Has Hacib)
76. İnsan nasıl olursa olsun, kendi gölgesini atlayamaz.
77. İnsan nasıl yaşarsa öyle ölür!
78. İnsan ne bulursa, kendi dilinden bulur.
79. İnsan ne kadar az bilirse o kadar çok bildiğini sanır.
80. İnsan ne kadar az düşünürse, o kadar çok konuşur.
81. İnsan ne kadar yükselirse, gönlü o kadar alçalır.
82. İnsan ne söylediğini bilmeli, fakat her bildiğini söylememelidir.
83. İnsan ne yaparsa yapsın ölüm günü değiştiremez. Öyleyse korkmaya gerek yok.
84. İnsan neşeyi elden bırakmazsa her musibetin üstesinden gelir.
85. İnsan neye ilgi duyarsa, onun dünyası odur.
86. İnsan olmasaydı, kâinat olmazdı.
87. İnsan olmayan, insanın değerini bilmez.
88. İnsan öleceğini bilse, mezarını kendi kazar.
89. İnsan ölümü hatırlarsa, hasedi ve kıskançlığı biter.
90. İnsan ölür borç ölmez (Gagavuz)
91. İnsan övülmekten ne kadar hoşlanırsa, dalkavukluktan da o kadar nefret eder.
92. İnsan sağ olursa, dileğini bulur; hayat dilek için bir sermayedir. (Yusuf Has Hacib)
93. İnsan sevebildiği kadar insandır (Ümit Yaşar Oğuzcan)
94. İnsan sövüldüğü yere, köpek dövüldüğü yere gider.
95. İnsan sözü ile söver ve dili ile acıtırsa, bu kemiğe sızı ve gönle ateş olur(Y. Hacib)
96. İnsan sözünden bellidir (Karakalpak Türkleri)
97. İnsan sözünün eri, sakalının berberi olmalıdır.
98. İnsan şişirilmiş bir tulum gibidir, ağzı açılınca söner (Kaşgarlı Mahmut)
99. İnsan taştan sert, gülden zariftir (Azerbaycan)
100. İnsan tek başına ölecek, tek başına dirilecek, tek başına hesaba çekilecek
101. İnsan temiz olmayanı su ile temizler; su kirlenirse ne ile temizler(Y. Hacib)
102. İnsan tokuşacağı taşı bilse eğilir de kaldırır (KKTC Türkleri)
103. İnsan topraktan yaratılmıştır, toprak gibi alçakgönüllü olmazsa insan değildir(Sadi)
104. İnsan ümit avcısıdır, arkasından koşar, ümit ise uçar gider.
105. İnsan vardır rahmet getirir, insan vardır lanet getirir.
106. İnsan ya acılarını unutmasını, ya da kendi mezarını kazmasını bilmeli.
107. İnsan ya olduğu gibi veya göründüğü gibi olmalıdır.
108. İnsan yaptığı utanmazsa, isteyerekten yanlış yapar.
109. İnsan yaşlanır, onda hırs ve istek genç kalır.
110. İnsan yaşlı olmaya karar verdiği gün yaşlıdır.
111. İnsan yavrusunu beleye beleye, koyun kuzusunu yalaya yalaya büyütür.
112. İnsan yedisinde ne ise yetmişinde de odur.
113. İnsan yenile yenile yenmesini öğrenir.
114. İnsan yenilince tükenmez, pes edince tükenir.
115. İnsan yıkıldığı yerden kalkar.
116. İnsan yitiğini anasının koynunda bile arar.
117. İnsan zengin olmak için değil, mutlu olmak için yaşamalı(Gürcü)
118. İnsan zevkin kölesi değil, efendisi olmalı.
119. İnsan zorlanmadan mutlu olmaz (Batı Trakya)
120. İnsan, âlemde hayal ettiği müddetçe yaşar.
121. İnsan, Allah’tan, evlattan, damattan intikam almaz.
122. İnsan, amacına sabırla ulaşır.
123. İnsan, ancak anladığı şeyleri duyar.
124. İnsan, ancak yüreğiyle baktığı zaman gerçekleri görebilir.
125. İnsan, ayağını bastığı yerden çok diline dikkat etmelidir
126. İnsan, babasına borçlu olduğu saygıyı ancak baba olduğu zaman duyar.
127. İnsan, başıboş yaratılmış değildir.
128. İnsan, bedenen yaşlansa bile, ümitle dinç kalmayı sağlar.
129. İnsan, bildiğinin âlimi, bilmediğinin de cahilidir.
130. İnsan, bilmediği şeylerin düşmanıdır.
131. İnsan, bir işi yapıp sonra pişman olmuşsa, bir daha o işi yapmasın.
132. İnsan, düşeceği yere çıkmamalıdır.
133. İnsan, en az bildiği şeye en çok inanır.
134. İnsan, geleceği için kazancının bir kısmını ayırmalı.
135. İnsan, hasta olmayınca, sağlığın kıymetini bilmez.
136. İnsan, hayatında yaptığı iyilikler kadar mutlu olur.
137. İnsan, hayatının dörtte üçünü, olmayacağı istemekle geçer.
138. İnsan, hayatta istediğini alsa da, sonsuz mutluluğa eremez.
139. İnsan, hayatta nelere inandıysa, kabirde de onlara inanır.
140. İnsan, hem hüviyeti, hem hakikati ile insandır
141. İnsan, her gün bal yese bıkar.
142. İnsan, iğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batırmalı.
143. İnsan, insanla alay eder, ama şeytan herkesle alay eder.
144. İnsan, kanundan değil, vicdanından korkmalıdır.
145. İnsan, kaybettiği değere erince mutlu olur.
146. İnsan, kendi mutluluğunun mimarıdır.
147. İnsan, kendi vicdanından bir şey gizleyemez.
148. İnsan, kendini beğenmekle helak olur.
149. İnsan, kıyafeti ile karşılanır, konuşmasıyla uğurlanır.
150. İnsan, ne kadar az bilirse o kadar çok bildiğini sanır.
151. İnsan, nefsinin esir olduğu sürece, insanlara köle olur.
152. İnsan, ölünceye kadar sevdiğini, öldükten sonra da sever. Sevgi ruhun gıdasıdır. Ruh ölmez, sevgide yok olmaz.
153. İnsan, sevdiği ile beraberdir.
154. İnsan, süngerin suya açılması gibi, bilgiye de aç olmalı.
155. İnsan, şişirilmiş bir balon gibidir, ağzı açılınca söner.
156. İnsan, terazi değil ki hata yapmasın.
157. İnsan, ya acılarını unutmasını bilmeli, ya da kendi mezarını kazmasını.
158. İnsan, ya işret masasında, ya da yolculukta belli olur..
159. İnsan, yaptığı her işte kaliteyi esas almalıdır.
160. İnsan, yaptığı iyilikler kadar mutlu olur.
161. İnsan, yaptığının cezasını çekmezse pişman olmaz.
162. İnsan, yaşadığı surede, ümit ile sevinç ararsında gelir gider.
163. İnsan, yaşadıkça yeni şeyler öğrenir.
164. İnsana az bir mal yeter, çok mal ise kâfi gelmez.
165. İnsana belâ gelmez, Hak istemedikçe; Hak belâ vermez, kul azmadıkça.
166. İnsana en yakın alan şey, eceldir.
167. İnsana kalabilecek en değerli miras, dürüstlüktür.
168. İnsana kötülük günde yüz kez, iyilik ise yılda bir kez gelir.
169. İnsana nasihat olarak ölüm yeter.
170. İnsana verilen şeyler içerisinde akıldan daha kıymetlisi yoktur.
171. İnsana yapılacak iyilik, ona aklını kullanmayı öğretmektir.
172. İnsana yararsız bilgi değil, edep ve terbiye gerekli.
173. İnsana zaman, hayvana saman gerek.
174. İnsana zarar, malından ya da şöhretinden dolayı gelir.
175. İnsana, yararsız bilgiden ziyâde, edep ve yüksek terbiye lâzımdır(A.İbni Mübârek)
176. İnsanı bağışla, kalbini kazan, bağış da insanın boynu eğrilir
177. İnsanı güzel kılan kıyafettir, ağacı güzel kılan yapraktır(Özbek- Altay)
178. İnsanı güzel yapan, güzelliği değil, kişiliğidir.
179. İnsanı hayvandan ayıran aklıdır. İnsan, akıldan uzaklaştığı zaman, hayvan ortaya çıkar.
180. İnsanı insan eden huzur değil, gayrettir; kolaylık değil, güçlüktür.
181. İnsanı insan eden şey; ilim, sabır, kanaat ve hakkaniyettir.
182. İnsanı insan yapan paradır, parasız insanın gözü karadır.
183. İnsanı maskara eden, dilidir (Sadi)
184. İnsanı olgunlaştıran yaşı değil, yaşadıklarıdır! (N. Fazıl Kısakürek)
185. İnsanı rüsva eden cimrilik ve oburluktur (Çeçen Atasözleri)
186. İnsanı vaktinden önce yıpratan tembelliktir (Hz. Ali)
187. İnsanı yalnız bırakan tek şey ölümdür.
188. İnsanı yaşatan hayaller, ağlatan ise gerçeklerdir...
189. İnsanı yükselten ilim, edep, emanet ve iffettir.
190. İnsanı zengin eden, kalp zenginliğidir. Mal, göz doyurmaz.
191. İnsanın acıyan yeri ayrı, acıkan yeri ayrıdır.
192. İnsanın aklı neyi kavrar ve neye inanırsa onu gerçekleştirebilir.
193. İnsanın alası içindedir; malın alası dışındadır.(Özbek- Altay)
194. İnsanın bir ağzı, iki kulağı var, bir söyleyip, iki dinlemeli.
195. İnsanın cahil olduğunu bilmesi, ilme atılmış ilk adımdır.
196. İnsanın çoğunda adalet sevgisi, korku yüzünden vardır.
197. İnsanın değeri ömrünün uzunluğu ile değil, bıraktığı eserlerle ölçülür.
198. İnsanın değeri, taşıdığı vicdanının ağırlığı kadardır.
199. İnsanın dili, kendisini sokan yılana benzer.
200. İnsanın doğması ve ölmesi elinde değil, mutlu olması elinde.
201. İnsanın dünyada kazanacağı şeylerin en iyisi, evlat ile helal maldır.
202. İnsanın eceli koynundadır (Abhazya Atasözü)
203. İnsanın edepsizi insan değildir, İnsanla hayvanın farkı edeptir.
204. İnsanın en akıllısı, insan davranışlarını takdir edendir. (Hz. Ömer) .
205. İnsanın en zayıf olduğu an, kendisini en güçlü gördüğü andır.
206. İnsanın eti yenmez, derisi giyilmez, ancak şirin dili gerek! (Azerbaycan)
207. İnsanın evi, gönlünün olduğu yerdir.
208. İnsanın gerçek güzelliği, sözünün güzelliğidir (Hacı Bektaşi)
209. İnsanın gözleri öyle şeyler anlatır ki, dil onları telaffuz edemez.
210. İnsanın gözü doymaz (Gagavuz)
211. İnsanın gözü neyi görüyorsa, değeri o kadardır. “Hz. Mevlana”
212. İnsanın gözüne baktığında, gönlündeki buz çözülür, şefkati uyanır.
213. İnsanın gözünü bir avuç toprak doyurur (Azerbaycan)
214. İnsanın güzelliği, söylediği sözün güzelliğinden belli olur.
215. İnsanın hakiki asaleti faziletten gelir, doğuştan değil.
216. İnsanın hamı [genci] tatlı, olgunu acıdır.
217. İnsanın hayvandan farkı edeptir(Mevlana)
218. İnsanın huzurlu, başarılı ve mutlu olabilmesi için eşini ve işini sevmesi gerekir.
219. İnsanın ilim ve edebi, en büyük varlığıdır. Eskimez, kaybolmaz (Mevlâna)
220. İnsanın işittikleri kuşkulu, gördükleri kesindir.
221. İnsanın iyi olmasına yüz yıl yetmez, kötülüğüne bir gün yeter.
222. İnsanın kaderi dili altında saklıdır(Hz. Ali)
223. İnsanın kalbi, çöle atılmış kuş tüyü gibi, her yere döner.
224. İnsanın karısı, canının yarısıdır.
225. İnsanın karnından önce gözü doymalı.
226. İnsanın kazandığı paradan değil, paranın kazandığı insandan korkulur.
227. İnsanın kendi başına açtığı dertlere, şeytan gelse çare bulamaz.
228. İnsanın kendi şahsına rahmeti, başkasına rahmetinden daha büyüktür(M. Arabî)
229. İnsanın kendisine yaptığını bir ordu gelse yapamaz.
230. İnsanın kusurunu, çirkinlik açığa çıkarır, cömertlik örter.
231. İnsanın parası arttıkça, düşmanı artar, ilmi arttıkça dostu artar (Hz. Ali)
232. İnsanın rütbesi yükseldikçe, utancı azalır.
233. İnsanın sade dışı değil, içi de güzel olmalıdır.
234. İnsanın soyu bir, huyu bindir
235. İnsanın sözü sözüne uymalı
236. İnsanın şakalaşması ve alaylı konuşması bela getirir.
237. İnsanın üç yakın dostu vardır; Yaşlı bir eş, yaşlı bir köpek, hazır bir para.
238. İnsanın varlığı artınca, hırsı da artar.
239. İnsanın yaşına göre nazı çekilir.
240. İnsanın yere bakanından, suyun durgun akanından kork.
241. İnsanın yüz güzelliğine değil, aklına bak.
242. İnsanın zilleti de, izzeti de kendi elindedir(Azerbaycan)
243. İnsanın, cahil olduğunu bilmesi bilgiye atılmış ilk adımdır.
244. İnsanın, denemede mert mi, hain mi, olduğu ortaya çıkar.
245. İnsanin hırsız olup olmadığı, suç ortağından sorulmaz ki!
246. İnsanla birlikte büyüse bile, kurdun eniği yine enik olur (Sadi Şiraz’ı).
247. İnsanla hayvan arasında ki fark edeptir (Mevlana)
248. İnsanla hayvan arasındaki fark: konuşmak ve yalan söylemektir.
249. İnsanlar acılarıyla büyürler.
250. İnsanlar arasında adaletle eşit davranın, doğru karar verin.
251. İnsanlar arasında bulun, fakat kimseye yük olma.
252. İnsanlar arasında yazı olmasa idi, dille söylenen söze kim inanırdı? (Batı Trakya Türkleri)
253. İnsanlar beş kısımdır: Hayırsever; yemez, yedirir, gerçekçidir; yer ve yedirir.
254. İnsanlar bir tarağın dişleri gibi müsavidir.
255. İnsanlar değişmez, değişen tek şey şartlar ve çıkarlardır.
256. İnsanlar genelde sahip olamadıkları şeylerden söz ederler.
257. İnsanlar hatalarını mutluyken değil ancak mutsuzken anlar.
258. İnsanlar hiç ölmeyecekmiş gibi yaşarlar, ancak hiç yaşamamış gibi ölürler.
259. İnsanlar kendi çılgın ihtiraslarının neticelerini kadere yüklerler.
260. İnsanlar kendisiyle barışık, becerikli ve özgüvenli olabilmelidir.
261. İnsanlar konuşarak, hayvanlar koklaşarak anlaşırlar.
262. İnsanlar ne kadar az düşünürlerse, o kadar fazla konuşurlar.
263. İnsanlar parayı köle yaptıklarını sanırken, kendileri onun kölesi olmuşlardır.
264. İnsanlar sahip olduklarını küçümser, sahip olamadıklarını önemser.
265. İnsanlar uyumadan it rahat etmez (Kırgız)
266. İnsanlar üçe ayrılır: Paranın kölesi, paranın arkadaşı ve paranın patronu olanlar.
267. İnsanlar yaşadığı için değil, yaşamadıkları için yaşlanırlar.
268. İnsanlar, akıllı, güçlü, zengin ve becerikli kişilere saygı duyar.
269. İnsanlar, akıllılar arasında deli; deliler arasında akıllı olmasını bilmeli.
270. İnsanlar, babalarından ziyade zamanlarına benzerler.
271. İnsanlar, kötülüğü istediği için değil, vicdanları zayıf olduğu için yapar.
272. İnsanlara akılları ölçüsünde söz söyleyiniz.
273. İnsanlara ehil olmadığı bir işi verirseniz; onun ezilmesine sebep olursunuz.
274. İnsanlara gül verin, gülünüz yoksa gülüverin.
275. İnsanlara insaflı davrananlar, başarılı olurlar.
276. İnsanlara karşı kaba söz söyleme; kaba sözün acısını gönül uzun yıllar çeker.
277. İnsanlara merhamet etmeyene, Allah merhamet etmez.
278. İnsanlara teşekkür etmeyen Allah'a şükretmiş olmaz(İbrahim Hakkı Hz.)
279. İnsanlara yardım için balık vermeyin, balık tutmayı öğretin.
280. İnsanları aldatanlar insan değildir.
281. İnsanları bir araya getiren şey öfke değil sevgidir.
282. İnsanları canlandıran ümit, öldüren üzüntüdür.
283. İnsanları incelemek, kitapları incelemekten daha gereklidir.
284. İnsanları olaylar değil, olaylara getirdiği yorumlar incitir.
285. İnsanları oldukları gibi kabul etmeli.
286. İnsanları yargılarsan, onları sevmeye zamanın kalmaz.
287. İnsanları yükselten iki meziyet: Erkeğin cesur, kadının iffetli olması (K. Atatürk)
288. İnsanların adisi, din kisvesi altında çıkar sağlayandır.
289. İnsanların ağzını kapatmaya elli arşın bez yetmez (Nogay Atasözleri)
290. İnsanların büyüklüğü, yaptığı işlerin büyüklüğü ile ölçülür.
291. İnsanların cömerdi; istemeden verir, güçlüyken bağışlar.
292. İnsanların değeri zorluklar karşısında belli olur.
293. İnsanların değişmeyen duygusu, ölüm korkusudur.
294. İnsanların elinden hayalleri alınacak olursa, başka ne zevkleri kalır?
295. İnsanların eliyle ölmek, insana ağır gelir.
296. İnsanların en akıllısı, en çok özür dileyendir.
297. İnsanların en alçağı, bir alçağa minnet edendir.
298. İnsanların en bilgini hırslarını gizleyendir.
299. İnsanların en bilgisizleri büyük olmayı, gösterişli bir hayat sananlardır.
300. İnsanların en cahili, ahretini başkasının dünyası için satandır (Hz. Ömer)
301. İnsanların en zayıfı, şehvete esir ve nefsine oyuncak olandır.
302. İnsanların gönlünü al, Allah’tan ümidini kesme(Çelebi Mehmet Han)
303. İnsanların güven ve itimadı en büyük sermayedir.
304. İnsanların hayırlısı, insana faydalı, şerlisi ise zararlı olandır.
305. İnsanların yaşadığı yerde hırsız olur, malın bulunduğu yerde kurt olur(Kırgız)
306. İnsanların yaşamının yarısı, birbirlerini aldatmakla geçer.
307. İnsanların yüzlerini tanıyabilirsin, ama yüreklerini asla.
308. İnsanların yüzüne söylenmeyen, arkasından da söylenmesin
309. İnsanlarla eziyet etmeyene kimse düşman olmaz(İbrahim Hakkı Hz.)
310. İnsanlarla iyi geçinenin ayıpları örtülür (İbrahim Hakkı Hz.)
311. İnsanlarla iyi geçinenin ayıpları örtülür(İbrahim Hakkı Hz.)
312. İnsanlarla iyi geçin ki, öldüğünde düşmanların bile ağlasın.
313. İnsanlığı insandan iste, hoş kokuyu kırmızı gülden iste.
314. İnsanlığın parayla ölçüldüğü yerde haktan söz edilemez.
315. İnsanlık olsaydı taç ile hırka, ben de alırdım otuza kırka!
316. İnsanoğlu ‘bir hırka, bir lokma’ anlayışını terk etmeli.
317. İnsanoğlu çiğ süt emmiş.
318. İnsanoğlu fanidir, ebedi olan ruhtur.
319. İnsanoğlu her şeyi kendi yargılar ama asıl yargılayanı bilmez.
320. İnsanoğlu hilebazdır, kimse bilmez fendini, kime iyilik edersen, sakla ondan kendini (Edri)
321. İnsanoğlu kanatsız kuştur.
322. İnsanoğlu kötülüğü bırakıp, zor da olsa iyiliği denemelidir.
323. İnsanoğlu yaradılışta ahlaklıdır, onun ahlakını toplum bozar.
324. İnsanoğlu, dilinin altında gizlidir(Hz. Mevlana)
325. İnsanoğlu, kolay elde ettiği şeylerin hiçbirine değer vermez.
326. İnsanoğluna iyilik yarasa, sarı öküze bıçak olmazdı
327. İnsanoğlunu olgun ahlak ıslah eder, kötü ahlak ise harap eder.
328. İnsanoğlunun ağlamasından, suyun çağlamasından kork.
329. İnsanoğlunun elinden, uçanla kaçan kurtulur.
330. İnsanoğlunun soyu bir, fakat huyu bin türlüdür.
İNSANIN SÖZÜYLE ÖZÜ BİR OLMALI
1. Söylediklerinize dikkat edin; düşüncelere dönüşür.
2. Söylemesini bilmeyen ağızdan pis kokular çıkar.
3. Söylemeyen ağız, söyleyen ağzı yorar.
4. Söylenecek en güzel örnek, ağaçlara benzeyip, ayakta ölmek.
5. Söylenen hırsızlığın ayıbı olmaz.
6. Söylenen söz, atılan ok, geçen zaman, kaçan fırsat geri gelmez(Başkurt)
7. Söylenene bakma, söyletene bak.
8. Söylenene inanma, aklına yatana inan (Nogay Atasözleri)
9. Söylenmeyen şey duyulmaz(Çerkez atasözleri)
10. Söylerim benden gider, dinlemezsen senden gider (Nogay Atasözleri)
11. Söylersen el beğensin, yürüsen yol beğensin (Romanya)
12. Söylersen söz olur, söylemezsen dert olur.
13. Söylesem tesir etmiyor, sussam gönlüm razı gelmiyor.
14. Söylesen söz olur, söylemesen dert olur.
15. Söyleye söyleye benden gider, dinlemezsen senden gider(Nogay Türkleri)
16. Söyleyecek sözü olmayan, yüksek sesle konuşur.
17. Söyleyen eker, dinleyen biçer.
18. Söyleyen insan olsun, laf yetiştiren insan olmasın (Kırım-Karay)
19. Söyleyenden dinle, bilenden anla (Nogay Atasözleri)
20. Söyleyene bakma, söyletene bak (Karaçay- Malkar)
21. Söz ağızdan çıkar(Azerbaycan)
22. Söz az olan yerde, iş çok olur.
23. Söz bilirsen sohbet eyle sözünden hisse alsınlar, söz bilmezsen sukut eyle seni bir adam sansınlar.
24. Söz bir tasmadır, onu sarf edenin boynuna takılır.
25. Söz dediğin bir söküntü, çektikçe sökülür.
26. Söz dediğin yaş deridir, nereye çekersen oraya gider.
27. Söz ilaç gibidir, azı yaşatır, çoğu öldürür (Hz. Ali)
28. Söz ok değildir, ama oktan daha çok işler.
29. Söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı (Sultan Alpaslan)
30. Söz ortanın, kim üstüne alınsa onun (Kırım-Karay atasözü)
31. Söz peşinde olan belaya rastlar, iş peşinde olan hazineye rastlar (Batı Trakya)
32. Söz söylemek için önce dinlemek gerekir(Hz. Mevlana)
33. Söz söylemeyi öğrenmek, kılıç kullanmayı öğrenmekten zordur.
34. Söz söyleyenden, dinleyen daha ariftir.
35. Söz söyleyenin kim olduğuna değil, ne söylediğine bakın.
36. Söz torbaya girmez (Azerbaycan)
37. Söz var ara bozar, söz var ara düzer.
38. Söz var borçtur, sözünde durma namustur.
39. Söz var gelir gider, söz var deler geder (Ahıska Türkleri)
40. Söz var iş bitirir, söz var baş kestirir.
41. Söz verdiğinde onu mümkün olduğu ölçüde yerine getir (İmam-i Gazali)
42. Söz verirken acele etme, çünkü söz namustur.
43. Söz verirsen tut, iyilik yaparsan gizle(İbrahim Hakkı Hz.)
44. Söz verme, verdiğinden de dönme.
45. Söz vermezden önce iki kez düşünün.
46. Söz, ilaç gibidir; azı yaşatır, çoğu öldürür(Hz. Ali)
47. Söz, yaş deriye benzer, nereye çekerseniz oraya gider.
48. Sözden anlamayanlara muhatap olmayın (II. Mehmet Han)
49. Sözlerin en kötüsü, birbirini tutmayan, tezat sözlerdir.
50. Sözü hak olanın işi de haktır (Kırım-Tatar)
51. Sözü insan olur amma özü insan olmaz (Fuzuli)
52. Sözü söyle alana, kulağında kalana.
53. Sözü, ya deliden ya çocuktan al(Irak Türkmenleri)
54. Sözün acısı zehirden de beterdir(Azerbaycan)
55. Sözün anlamını seçmeğe akıl gerekir.
56. Sözün başı sert olsa da, sonu tatlı olur(Karaçay-Malkar)
57. Sözün doğrusunu söyle, uygunsuz söz söyleme.
58. Sözün faydası yoksa onu sarf etme, faydası varsa da esirgeme.
59. Sözün güzeli baldan tatlı olar(Azerbaycan)
60. Sözün manasını anlamadan hayale kapılma.
61. Sözün sağlam olursa, gönlün dağ (gibi) olur(Nogay Türkleri)
62. Sözün söz değilse, yemininde yemin değildir (Çeçen Atasözleri)
63. Sözün yalanı olmaz, yanlışı olar (Azerbaycan)
64. Sözünde dur, davetsiz olarak bir yere gitme (III. Mehmet Han)
65. Sözünden dönme, yerine getiremeyeceğin vaatlerde asla bulunma. (M. Arabî)
66. Sözünü bil, pişir; ağzını der, devşir.
67. Sözünü tutmayan adamdan hayır gelmez.
68. Sözünün başına, sonuna dikkat et.
69. Sözünün sahibi ol. (Kırım-Tatar Atasözü)
70. Sözüyle özü bir olmayan siyasetçi, ikiyüzlü rezildir.
