Çok erken bir yazı...
Muhtemel ki bu yazının konusu olan Seçim Kanunu, TBMM´ nin yeni yasama yılı olan 1 Ekim´den sonra gündeme gelecektir. Zira, anayasaya göre yeni seçim hükümlerinin uygulanabilmesi için, halkın sandığa gidişinden en az bir yıl önce yürürlüğe girmesi gerekiyor.
Elbette milletvekili genel seçimleri ile mahalli idareler seçimlerinin düzenlemeleri farklı. Ancak, anayasanın seçim düzenlemesinin bir yıl önce yürürlüğe girmesi ile ilgili hükmü, hepsini kapsıyor.
Bu cihetle, iktidar çoğunluğu mutlaka önümüzdeki marta kadar seçim kanunlarındaki düzenlemeleri Meclis´ten geçirmek zorunda. Bu işin AYM?boyutu da hesaplanırsa, mart bile geç kalır...
Peki yeni seçim sistemi ne olacak?
Belediyelerle ilgili yeni bir düzenleme şimdilik gözükmüyor. (Belediye seçimleri belki 5 ay erkene alınabilir) Asıl düzenleme milletvekili genel seçimi ile ilgili... Aslında 16 Nisan´da yönetim sistemini değiştirdik. Bu cihetle, vekillik için bakanlık hesabı yapanların başka limanlarda yüzmesi gerekecek. Malum, yeni düzenlemeye göre milletvekilleri bakan olamıyor.
Vekilliği bakanlık şartına bağlı gören büyüklerimizin listelere girmekten çok, Cumhurbaşkanı namzetlerinin gözüne girme çabaları daha dikkat çekecek gibi...
Ama, yine de milletvekilliğini küçümsemeyelim... Öyle ya yasa yapıcı olmak önemli bir iş...
Mevcutlarla birlikte epeyce yeni bir ismin de, daha iki yıl olmasına rağmen(hatta öncesinde bir yerel seçim yaşanacak), şimdiden milletvekilliği hesabı yaptıklarını bilmeyen yoktur...
İşte o hesap içinde olanlara erken bir hatırlatma yapmak istedim.
Milletvekili Seçimi Kanunu mutlaka değişecek. Bu değişiklik yeni anayasa ile zorunlu kılınan düzenlemeler arasında değil. Ama, AK?Parti ile MHP arasında varılan mutabakatta mevcut. Sadece detaylar belli değil. Muhtemel ki 16 Nisan düzenlemesinin zorunlu kıldığı değişikliklerin yasalaşmasından hemen sonra, gündeme gelecek ilk yasal düzenlemeler siyasi partiler ve seçimle ilgili hükümler olacaktır.
AK?Parti çevrelerine yakın kaynaklardan edindiğim bilgiye göre, kesin olmamakla birlikte yeni seçim sistemimiz ?Daraltılmış?Bölge´ gibi gözüküyor.
Türkiye uzun süredir D´hnot Sistemi´ni uyguluyor. Şimdi rahmetli Özal´ın 1987 ve 1991 seçimlerinde denediği ve yararını gördüğü ´Daraltılmış?Bölge´ye yeniden geçiş yapacak gibiyiz.
Seçim sistemlerinde ?Dar Bölge´ ve ?Daraltılmış Bölge´ uygulamaları farklı.
?Dar bölge´ ne kadar milletvekiliniz varsa, bütün coğrafyanın o kadar seçim bölgesine bölünmesi anlamına geliyor. 16 Nisan ile milletvekili sayımızı 600´e çıkarttığımıza göre, Türkiye´nin 600 ayrı seçim bölgesine; dolayısıyla Kayseri´nin de 10 (vekil sayımız bir artıyor) ayrı seçim bölgesine ayrılması anlamını taşıyor bu düzenleme...
Peki ?Daraltılmış Bölge´ ne?
Yaşı müsait olanlar bilir, Türkiye 1987 ve 1991 Seçimleri´ nde bu sistemi uyguladı. Her iki seçimde de Kayseri iki bölgeye ayrıldı.
1987´de Kayseri 8 vekil çıkartıyordu. Birinci bölge yanılmıyorsam merkez ilçe(daha büyükşehir olmamıştık) , İncesu ve Yeşilhisar´dan oluşuyordu. Diğer ilçeler ise 2. bölgedeydi. İlçe sayımız bu kadar değildi.
ANAP % 44 oyla 8-0 almıştı. Birinci Bölgeden 12 Eylül´ün efsane sıkıyönetim komutanı Recep Ergun, Mehmet Yazar, Halil Özsoy, İrfan Başyazıcıoğlu ve Nuh Mehmet Kaşıkçı; ikinci bölgeden ise Servet Hacıpaşaoğlu, Abdülmecit?Yağan ve Mustafa Şahin seçilmişlerdi.
Yukarıdaki milletvekili sayısına göre, Türkiye barajı bir yana, birinci bölgede baraj bir vekilin kontenjandan geldiğini hesaba katarsanız % 25; ikinci bölgede ise % 33 olarak karşımıza çıkıyor.
1991 bundan da vahimdi...
O seçimlere Milliyetçi Çalışma Partisi(MHP), Islahatçı Demokrasi Partisi (MP) Refah?Partisi amblemi(ittifakı) ile girdi.
RP seçimleri Kayseri´de % 31 oyla 7-0 aldı.
Hiç unutmam, Halil Özsoy´un liste başı olduğu ANAP?% 24, Mustafa Derin´in liste başı olduğu DYP ise % 23.5 oy almasına rağmen Kayseri´den milletvekili çıkartamamıştı.
Seçim sonucuna göre Melikgazi, Kocasinan,Talas ve Hacılar´ dan oluşan birinci bölgeden Abdullah Gül, Şaban Bayrak, Mustafa Dağcı ve Seyfi Şahin, ikinci bölgeden ise, Aykut Edibali(IDP?Genel?Başkanı) Salih?Kapusuz ve Osman?Develioğlu milletvekili seçilmişlerdi.
Yine bu seçimlerde de Şaban Bayrak kontenjandan milletvekili olmuştu. Bu durumda da her iki seçim bölgesinde milletvekili barajı bugünkü hesapla % 33´e denk geliyor.
Milletvekilliği hesabı yapanların sahaya çıkmasına daha iki yıl var. Ama, ola ki önümüzdeki 7-8 ayda yeni seçim sistemi ?Daraltılmış Bölge´ olarak değişirse, vekillik hesabı yapanlar, yukarıdaki bilgi ve oranları iyi ezberlesinler...
Bizimkisi bedava danışmanlık.
1987 ve 1991´e göre Kayseri´ nin nüfus dengesi de tamamen bozuldu. Şu anda il nüfusunun neredeyse % 80´i Melikgazi, Kocasinan ve Talas´ta yaşıyor. Hadi İncesu bir yana Hacılar neredeyse Kayseri´ nin mahallesi gibi oldu. YSK?Kayseri´yi iki bölgeye nasıl ayıracak kafam almıyor.
Belki üç merkez ilçe 7,diğer ilçeler ise 3 milletvekili çıkartabilir.
Türkiye barajının da % 10´dan % 7´ye indirileceği konuşuluyor. Bu noktada MHP´ nin tavrı önemli. Tabi HDP´ ye yönelik ince hesaplar da yapılacaktır. Şu anda çok erken; ama bir bakmışsınız AK?Parti ve MHP?ortak milletvekili listesi ile seçime gitmişler. Bu ortak cumhurbaşkanı adayı çıkartmak anlamına da gelir...
Henüz erken de olsa günü gelince Türkiye bunları da konuşacaktır.
1987 ve 1991 Seçimleri´ nde olduğu gibi, kontenjan uygulaması konulmasa dahi, birinci bölgede milletvekilliği barajı % 15, ikinci bölgede ise % 33 gibi gözüküyor.
Onun için sıralama vs. hesabı yapanlar şimdiden belini ağrıtmasın.
Siz hangi partiyi kastettiğimi anlarsınız da ben yine de isim vermeyeyim, mesela (A) partisinde milletvekilliği hesabı yapan aynı ilçeden iki isim varsa ve bunlar örgüt ve genel merkez bazında güçlü ise, biri birinci, diğeri ikinci bölgeden liste başı olabilir.
Haa sonuç ne olur onu bilemem. Onu bugünden konuşmak için zaten erken.
Eee bu da erken bir yazı oldu...
Olsun ne zararı var. ?Canım bakanlığı geçtik, vekil olayım yeter´ deyip rüya görenler varsa, onların kafası biraz daha karışsın. ´Daraltılmış Bölge´ değil de, ?Dar Bölge´ olursa, yandı gülüm keten helva...
NOT: KTO kulisleri erken hareketlendi. Önceki gün sabah Ömer Gülsoy, ikindi vakti Meclis Toplantısı´nda da mevcut başkan Mahmut Hiçyılmaz adaylığını açıklamış. Hayırlı olsun. Belki iki, ama en az bir aday daha çıkarsa şaşırmayın!
