SAMİ DAYANGAÇ


VAKIFLAR

GÖZLEM - Sami DAYANGAÇ


Vakıf, bir hizmet ve yarar sağlamak amacıyla kişilerin kendi arzusu doğrultusunda bağışladıkları para ve mülklerle oluşan bir kuruluşu ifade eder. Vakıflar, tüzel kişiliğe sahiptir ve kâr amacı gütmezler. Medeni Kanun’un belirlediği şartlara göre kurulur. Vakıflar süreklilik sağlamalı, anlaşılabilir ve belirli olmalı ve hukuku uygun çerçevede olmalıdır. Yardımlaşma ve dayanışma temel amaçlarıdır. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından denetlenirler.

Vakıflar, yardımlaşma ve dayanışma amacıyla kurulur. Yardıma ihtiyaç olan kişilere mali ve ekonomik olarak destek sağlandırır ve güçlendirir. Vakıflar, sosyal hizmetler, eğitim ve öğretim hizmeti, sanat ve kültür hizmetleri, ulaştırma hizmeti, sağlık hizmeti, aş evi hizmetleri ve iktisadi hizmetleriyle topluma yarar ve fayda sağlar.

Yukarıda ‘vakıf nedir?’ sorusunun cevabını yazmaya çalıştık. Peki, günümüzde vakıflar böyle mi çalışıyor, böyle mi hizmet veriyor?

Ülkemizin birçok yerinde olduğu gibi şehrimizde de birçok vakıf, vakıf hizmeti veren yerler var. Lütfen yukarıdaki tanımı dikkatle okuyup bu tanıma vakıflar uyuyor diyebilir miyiz?

Gözlemlediğimiz kadarıyla şehrimizde bulunan vakıflar, tamamen ticari amaçlarla hizmet vermektedir. Öyle olmasa, hangisinde çok fakir, garibanlar ücretsiz oturuyor? Vakıf malları sahipleri, normal bina vs ile eş değer ücret almıyor mu? Vakıf hamamlarında hangi gariban ücret ödemeden yıkanıyor?

Vakıf üniversitelerini inceleyince burada da özel üniversitelerden hiçbir farkın olmadığını, kanunlar karşısında vakıflara tanınan ayrıcalıkları kullanıp, vakfın gereğini yapmadıklarını hayretle göreceksiniz. Vakıf üniversitesi iseniz kâr amacı gütmeden, zeki, geleceği olan gençleri toplayıp ücretsiz okutup vatana hizmet ettirmek gerekirken bakıyorsunuz vakıf üniversitelerine özel üniversitelerle aynı parayı alıyor. Nerede vakıflık?

Bu sadece üniversitelerde değil, vakıf hizmeti veren her yerde böyle ne yazık ki. Vakıf başkanları, yönetimleri sık değişmez, neden?

Hayır işi ise bırakın biraz da o hayır işini başkaları yapıp dua alsın, yok menfaat varsa biraz da başkası menfaatlensin.

Vakıflar, tüzüklerinde yazıldığı gibi yönetilmedikleri yaptığı hizmetlerde net olarak görülüyor.

Geçtiğimiz aylarda Devlet Hastanesi’nin eski yerinin vakıf üniversitesine tahsisi gündeme geldi. Eski Devlet Hastanesi günlük 5-6 bin hastaya bakan hastane olarak hizmete devam ediyor. Ayrıca kamuya ait bir arsa, bina neden özel vakfa verilsin ki? O vakıf hizmetlerini ücretsiz yapıyorsa herkes fazlası ile yardım etmelidir. Ama ücret karşılığı hizmet veriyorsa o vakıf ticari kuruluştur, kâr amacı gütmektedir.

Sözün özü şudur; el gördülük, el takdir etsinlik için vakıflar kurup ticari kuruluşa döndermemek gerekir. Vakıflara ait hamamlar, konaklar fakir fukaraya ücretsiz kullandırılmalıdır. Vakıflar neden kiraya veriyor? Kâr etmek, para kazanmak için. Kadıların vs bir sürü vakıfları var, bu kadar araziyi nasıl aldılar, nasıl üzerlerine kayıt ettilerse?

Vakıflar kiraya verirken, emsalleri ile eşdeğer tutabilirler ancak fakir, ödeyemeyecek olanlara kolaylıklar sağlamalıdır. Misal hamam mı kiraya veriliyor, şartnameye yazarsın gariban, yolcu parasız ücretsiz yıkanacak diye. Olmaz mı? Olmuyor, kimse gelirinden ödün vermiyor. O halde bu nasıl vakıfçılık?

Devletimiz bu vakıfları kontrol ederken yasalara uygun hareket edip etmediklerine bakarken, özel vakıflara da, vakıf ruhunun dışına çıkması halinde de ayrıcalık tanımamalıdır.

Vakıf adı altında ister ticari, ister eğitim ve isterse kira geliri için faaliyet gösterenler ‘Vakıf nedir’deki tarife uygun davranmalıdırlar. Eskiler vakıf malını ne alır, ne satar ne de kullanırlarmış. Ya şimdi?...