Her il Atatürk´ün şehrine ilk ziyaretini kendi çapında bir etkinlikle kutluyor. Biz nasıl ki her 19 Aralık´ı, Mustafa Kemal Paşa´nın ?Heyet-i Temsiliye Reisi? sıfatıyla şehrimize yaptığı ilk ziyaret olarak kutluyorsak, diğer illerde de Gazi´nin ziyaretleri hatırlanıyor...
Atatürk, Niğde´ye bir kez gitmiş; ama Kayseri´ye beş defa gelmiş. Her gelişi için ayrı bir program düzenlenmiyor elbette?
Atatürk´ün Kayseri ziyareti ile ilgili internette ve kitaplarımızda yanlış ve eksik bilgiler var.
Atatürk´ün adını taşıyan araştırma merkezinin yayınladığı, profesör titri taşıyan bir akademisyenin yazdığı kitapta dahi, Gazi´nin Kayseri ziyareti 4 olarak gösterilmiş...
Açın internet sitesine bakın; bu işin merkezinde olması gereken, bir kamu kuruluşunda da bu ziyaret 4 gösteriliyordu. Üç yıl kadar önce, o kamu kuruluşunun müdürünü arayarak Gazi´nin?Kayseri ziyaretinin 5 olduğunu hatırlatmış ve düzeltilmesini istemiştim... Sağ olsun, düzelttiler.
Mustafa Kemal?Paşa´nın Kayseri´ye 19 Aralık 1919 tarihinde ?Heyet-i Temsiliye Reisi? sıfatıyla yaptığı ziyaret şüphesiz anlamlı ve önemli. Paşa´nın Paşa ve heyetinin şehrimizde iki gece kaldığı bu ziyareti en fazla bilineni... Bu ziyaretle ilgili epeyce yazılan metin var.
Ama kalan 4 ziyaretten, özellikle 19 Kasım 1930 tarihli olanı çok az kaynakta yer almış.
4 üniversitesi ve bilmem ne kadar okulunda, binlerle ifade edeceğimiz tarihçisi olan bir şehrin, hatta tarih öğretmeni yetiştiren fakültesi olan bir şehirde, bu noktada müstakil bir çalışmanın yapılmamış olması acı değil mi? Yapılmışsa dahi kitaplaştırılmamış ve Kayseri ile paylaşılmamış olması doğrusu üzücü.
Dilerim ki bu yazımızdan sonra, sadece Gazi´nin?Kayseri ziyaretleri ile ilgili bir kitap hazırlansın. Bu yönde üniversitenin raflarında kalmış, yüksek lisans veya doktora çalışmaları varsa, bu metinler Valilik veya Belediyelerimiz tarafından bastırılsın.
Niğde´ye gitmeden önce internetten Gazi´nin ziyaretlerini sorguluyordum. Kayseri ziyareti ile ilgili yanlış ve eksikleri görünce canım sıkıldı ve tarihe not düşmek adına bu satırları yazdım.
Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk´ün Kayseri ziyaretleri ile ilgili kısa kısa bilgiler verip, bu bilgilerin detayını tarihçilerimizin vicdanına ve irfanına bırakalım.
BİRİNCİ ZİYARET:
19 Aralık 1919 tarihli ziyareti, artık ilgilenen herkes biliyor. O ziyaret şüphesiz çok anlamlı. Ama o ziyaretin üçüncü gününde, yani 21 Aralık sabahı bugünkü saat kulesinin önünde, Mustafa Kemal Paşa´nın !Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk?Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi Adına´ ?Kayseri Ahali-i Mühteremesi´ne okudukları beyanname, bu şehrin gurur levhalarından biridir.
İKİNCİ ZİYARET:
Paşa´nın, Kayseri´ye ikinci ziyareti, 13 Ekim 1924´de Erzurum dönüşünde gerçekleşmiştir. Eşi Latife Hanım´la şehrimize gelen Gazi, ilk ziyaretlerinde olduğu gibi yine iki gece kalmışlardır. Bu ziyarette, ?Kayseri Lisesi´ni, müdürüyle, muallimleriyle, bütün talebeleriyle, Cumhuriyetin ateşli ve feyizli bir ocağı bulduk? cümlesini, Lise´nin şeref defterine yazmışlardır. Halen Acıbadem Hastanesi olan, taş binayı da, Memleket Hastanesi olarak hizmete açmıştır.
ÜÇÜNCÜ ZİYARET:
20 Eylül 1928 tarihlidir. Başbakan İsmet Paşa ile birlikte Kayseri´ye gelen Atatürk, yeni alfabenin ilanından sonra, Belediye ve CHP İl Binası´nın önüne kara tahtayı koydurarak, elindeki tebeşirlerle, Kayserilileri yeni harfleri öğrenip öğrenmedikleri konusunda imtihan etmiştir. Bir Kayserilinin ?Paşam 10 günde öğrendim? sözleri üzerine, ?Bak İsmet, on günde öğrenmiş? diyerek takdirlerini ifade etmiştir.
DÜRDÜNCÜ ZİYARET:
Gazi´nin Kayseri´ye yaptığı dördüncü ziyaret en az bilinenidir. Çok öfkelendiği bir ziyarettir bu... Üç-dört ay önce kurulan Serbest Fırka´nın kapatılmasından hemen sonra, Atatürk bir grupla birlikte yurt gezisine çıkmıştır. Gezinin amacı, halkın Cumhuriyet?Halk Fırkası´na kısa sürede niye tepkili olduğunu ve Serbest?Fırka´ya olan ilginin nedenini mahallinde öğrenmektir. Ahmet Hamdi Başar o ziyareti, ?Atatürk´le Üç Ay? adlı bir kitapta toplamıştır. O kitapta Kayseri ziyaretine geniş yer ayrılmıştır.
Bu ziyarette Gazi, Kayseri´de kısa süre kaldıktan sonra Sivas´a gitmek istemesine rağmen, pastırma tüccarlarının bazı hayvan hastalıkları ve vergilerle ilgili şikayeti üzerine, Başbakan İsmet?Paşa´ya çok sert bir dille yazılmış telgraf göndermiş ve cevabını beklemiştir. Dönemin Kayseri Valisini de ?Vali beyefendi, söyleyin bakalım iktisat nedir???diyerek imtihan etmiş; Vali´nin cevap verememesi üzerine, heyette bulunan ve o kitabı yazan genç iktisatçı Ahmet Hamdi Başar´a dönerek, ?Sen söyle çocuk? demiştir.
Kayserililerin derdini dinleyip bir gece kaldıktan sonrada Sivas´a hareket etmişlerdir...
BEŞİNCİ ZİYARET:
Gazi´nin şehrimize 5. ve son ziyareti 4 Şubat 1934 tarihlidir. Yani bundan tam 84 yıl önce gerçekleşmiş. Gazi, beraberindeki heyetle, Kayseri´den de 5 Şubat 1934´de Niğde´ye geçmişler. Gazi ve beraberindeki heyeti Niğde halkı tren istasyonunda büyük bir coşku ile karşılamış. İşte Niğdeliler her 5 Şubat´ta o günü kutluyor.
Gazi, Kayseri´ye son ziyaretinde de diğerlerinde olduğu gibi coşkuyla karşılanmış, Tayyare Fabrikası´nı, Talas´ı, Hunat?Cami ve Medresesi´ni ziyaret ederek, geceyi şehrimizde geçirmiştir.
Gazi´nin Kayseri ziyaretleri dilerim ki bir kitap halinde yayınlansın? Bu vesile ile Gazi´yi ve tüm silah arkadaşları ile şehitlerimizi rahmet ve minnetle anıyorum.
