VELİ ALTINKAYA


RİFAT ÇALIKA’NIN ANILARINDAN(1) (Tekrar)

GÜNDEM - Veli ALTINKAYA


Ahmet Rifat Çalıka, savcılık, yargıçlık, Kayseri Belediye Başkanlığı, Sivas Kongresi Delegeliği, Meclis-i Mebusan Üyeliği ve ilk dönem BMM üyeliği ve Türkiye’nin 2. Adalet Bakanı olarak görev yapmış bir isim...

1888’de doğan Çalıka, 1963 yılında Kayseri’de vefat etmiş.

Henüz Cumhuriyet ilan edilmeden önce Büyük Millet Meclisi içinde Atatürk’e muhalefeti ile bilinen 2. Grup milletvekilleri arasında yer alan Çalıka, Adalet Bakanlığı döneminde 2. Grup vekillerin etkili isimlerinden Trabzon Milletvekili Ali Şükrü Bey’i Atatürk’ün Muhafız Komutanı Topal Osman tarafından öldürülmesi olayını da soruşturmuş bir isim.

2. Grup vekillerinden olduğu için Adalet Bakanı olmasına rağmen Lozan’dan hemen sonra yapılmasına karar verilen 1923 seçimlerinde milletvekili adayı olmamıştır. Daha doğrusu aday gösterilmemiştir. Anılarında Atatürk’ün kendisine yeniden adaylık ve valilik teklif ettiğini, ancak kabul etmediğini söylüyor. Buna rağmen Kayserililerin isteği ile 1923 seçimlerinde aday gösterilmek istenmiş; ancak Gazi tarafından ‘Yetersiz’ olduğu gerekçesi ile listeye alınmamış...

Sonrasında sıkıntılı bir hayat yaşıyor. Kayseri’ye dönüşünde bir süre daha belediye başkanlığı yaptıktan sonra Bünyan Sümer Fabrikası’nın Müdürlüğü’ne getiriliyor.

Atatürk’ün 4 Şubat 1934’de Kayseri’ye yaptığı ziyarette akşam sofrada adı gündeme gelince ve görevi öğrenilince, bizzat Gazi’nin Vali Nazmi Toker ’e talimatı ile Bünyan İplik-Dokuma Fabrikası Müdürlüğü ve Kayseri Kızılay Başkanlığı görevinden adeta zorla alınıyor. Vali, Çalıka’yı adeta bir odaya kapatıp istifa dilekçelerini imzalamadan dışarı çıkmasına izin vermiyor...

Ve imzaladığı dilekçeleri Atatürk Kayseri’den Niğde’ye gitmeden kendisine bilgi notu olarak ulaştırıyor...

Rifat Çalıka’nın 1934-38 arası hayatı adeta ‘zehir’ ediliyor. Sürekli polis takibatı... Sık sık soruşturmaya tabi tutuluş vs.

İsmet Paşa’nın Cumhurbaşkanlığı ile birlikte Çalıka üzerindeki baskılar da kalkıyor.

‘Kurtuluş Savaşı’nda Adalet Bakanı Ahmet Rifat Çalıka’nın Anıları’ adlı kitap ABD’de yaşayan oğlu Hurşit Çalıka tarafından 1992 yılında İstanbul’da yayımlandı...

Kayseri basın tarihinde özel bir yeri olan ailelerin başında ‘Yeğenağa Ailesi’ gelir. Bir süre öncesine kadar K. Anadolu Haber Gazetesi’nin sahibi olan Mustafa Tecimeri Yeğenağa Ağabeyim 20 yıl kadar önce “Veli sen araştıran-yazan birisin Çalıka’nın Anıları’nı mutlaka oku” diyerek kitabı vermişti...

Defalarca okudum ve kitaptan çok sayıda anıyı gazetedeki köşemde yazdım... Önceki işyerimden taşınırken 7-8 yıl kadar önce kitabı kaybettim... Büyük oğluma kitaptan bir anıyı aktarıp kaybettiğimi söyleyince “Babacığım ben bulup sana göndereyim” dedi... İnternetten sahaftan bulmuş ve 50 lira ödeyerek alıp göndermiş... Sağolsun...

Çalıka’nın anılarını bir daha okudum...

Hem Cumhuriyet Tarihi hem de Kayseri tarihi üzerine araştırma yapanların bu kitabı mutlaka okuması gerek...

Çalıka’nın, anılarının bir bölümünü imha ettiğini anlıyoruz. Özellikle 1934-1938 yıllarında uğradığı polis takibatı nedeniyle not tuttuğu anılarının birer bölümünü imha etmiş... Diğer anılar ise özel olarak saklanmış ve yıllar sonra oğlu tarafından kitaplaştırılmış...

Çalıka’nın anılarından pasajlar aktaracağım; özellikle Kayseri Belediye Başkanı olarak Bünyan ve çevresinde yapılan tehcire başkanlık etmesine dair aldığı notlar gerçekten ilginç... Tehcirde mal ve can kaybı noktasında ne kadar hassas davranıldığının güzel örneklerini anlatmış Çalıka...