İSMET PAŞA’NIN TBMM’DEKİ
KONUŞMASI
İsmet Paşa’nın Kayseri Olayları ve diğer konularla ilgili TBMM Genel Kurulundaki konuşmasını Meclis zabıtalarından aynen yayınlıyoruz:
İsmet İnönü: (Malatya) Grup adına söz istiyorum.
Reis- Buyurun
İsmet İnönü (Malatya)- (sağdan alkışlar) Muhterem arkadaşlarım; beyanatım üzerine bir hatibin temas ettiği mevzu huzurunuzda tahlil etmek isterim. Bu mevzu DP gruplarının tebliğleri ve selahiyet sahibi hatiplerinin sözlerinde daima ileri sürülmüştür. Biz ihtilal metodları takip ederiz. (soldan, tamam, doğru sesleri) Şimdi bu mevzuyu Büyük Millet Meclisi huzurunda bir daha kesin olarak açıklamak isterim. Biz ihtilalden yetişmiş insanlarız. İçinizde bizim yaşımızda olanlar pek azdır. Ama bizim etrafımızda bulunan teşekküller, fikirler, zümreler bizim geldiğimiz yolu bütün teferruatıyla bilirler. Biz ihtilalden gelmiş bir nesiliz. meşrutiyet ihtilalinden demokratik rejime geçinceye kadar çok gayret sarfettik ve çok zahmet çektik. Çok güç bir devir bu ama sabırla muaffak olduk.
Bu ihtilal rejimi; eşit haklarla dürüst yapılan seçimlerle, iktidar değişimiyle neticelenebildi ve hiçbir kıyamet kopmadı. Bunun milletimizin tarihine daima örnek olabilecek bir misal olarak, cesaret verici bir misal olarak geçmesini istedik.
Şimdi biz tekrar ihtilal usulünü takip edecek ve ihtilal yolu ile iktidara geleceğiz de ne olacak?.
En büyük derece ile azami derecede muaffak olsak 1938’de, 1940’ da ve 1945’de vardığımız vaziyete varacağız. Bu vaziyetten biz memnun değildik. (sağdan, Bravo sesleri ve alkışlar) Bu vaziyeti, bu ihtilal rejimini biz de demokratik bir rejim haline dönüştürmek için çok çile çektik. Bizim böyle bir harekete tevessül etmemizde mana yoktur. (sağdan bravo sesleri)
Şimdi biz ihtilal rejiminden demokratik rejim içerisinde siyasi hayat takip ediyoruz. Etrafımızda olan ihtilallerin hiçbiri böyle değildir. Büyük inkılaplar, büyük devrimler için yapılmış ihtilallerden sonra normal iktidarlar teessüs edememiş, etmiyor. Rastgele sokak politikacıları meşru iktidarları altüst etmeye çalışıyorlar. Bu gibi teşebbüslerin hiç biri %80 muaffak olamıyor. Halk iktidarı haksız görmüyorsa, üç-beş kişinin toplantısı iki devletin bütün silahlı silahsız kuvvetlere karşı hareket ederek ihtilal vücuda getirilemez. Şimdi ihtilal iktidarı bir defa eline geçirmiş olanlar tarafından yapılıyor. Kayseri olayları bunun en bariz örneğidir. Seçimle iktidara geliyor devletin vasıtalarına el koyuyor, seçimle gitmek ihtimali ufukta görüldü mü; Ben buradan gitmem telaşına düşüyor. (sağdan bravo sesleri alkışlar, soldan, Allah’tan kork o senin zamanındaydı sesleri geliyor) Ne oldu telaşınız ne? Reis- Bir defa daha işaret edeceğim, fikirleri red veya tasvip umumidir. Münferit müdahaleler müzakereyi nereye götürür, sükuneti muhafaza edelim.
İsmet İnönü (devamla) Şimdi iktidarda bulunanların, iktidarı ellerinde bulunduranların milleti ihtilale nasıl zorladıklarını Kayseri’de gördük. Onların bu hareketleri insan hakları beyannamesine bile girmemiştir. Eğer bir idare insan haklarını tanımaz, baskı rejimi kurarsa o memlekette ayaklanma olur. Ben bunun canlı örneğini Kayseri’de bizzat yaşadım. Buna mana verilmemesi için idarelerin demokratik yolda olması, insan haklarının yürürlükte olması şarttır. Bu fikir beyannamenin ruhunu teşkil ediyor. Şimdi mevzubahis olan mesele bu. Demokratik rejim, insan hakları yürütülüyor mu, yürütülmüyor mu? Bu bir. Eğer insan hakları yürütülmez, vatandaş hakları zorlanırsa, baskı rejimi kurulursa (Kayseri’de olduğu gibi) ihtilal behamahal olur. (sağdan alkışlar, soldan gürültüler) Beni dinleyin (ellerin kanlı senin sesleri) biz böyle ihtilal içinde bulunamayız böyle bir ihtilal dışımızda, bizimle münasebeti olmayan tarafından yapılacaktır. Biz demokratik rejim dedik, demokratik rejim kurulmuştur. Bu demokratik rejim istikametinden başka rejim haline götürmek tehlikelidir memleket için. BU YOLLA DEVAM EDERSENİZ SİZİ BEN DE KURTARAMAM. (Sağdan bravo sesleri ve alkışlar soldan ise gürültüler geliyor)
Şimdi arkadaşlar şartlar tamam olduğu zaman milletler için ihtilal meşru bir haktır. Fakat ihtilal aslında bir millet hayatının asla arzu etmeyeceği, çetin ve tehlikeli bir ameliyattır. Bir çok memlekette görüyoruz. Çok iyi niyetle vatanperver hislerle, ihtilal yaparak idare kuranlar, kurdukları idarenin ertesi gününden itibaren, kabus içinde yaşarlar. Onlar muaffak oldukları ihtilali normal bir demokratik rejime devredebilmek için imkan bulamazlar. Bulabilenler tarihte nadir. biz bulduk ama bunu bulamayan milletlerde çok zarar görürler. İhtilal niçin yapılır? Eğer ihtilal, vatandaş için başka çıkar yol yoktur, kanaati zihinlere ve bütün müesseselere yerleşirse meşhur bir hak olarak kullanılacaktır. Bundan ictinap kabil değildir.
