VELİ ALTINKAYA


DEMOKRASİNİN İDAMININ 57. YILI (3)

Gündem - Veli Altınkaya


Dünkü yazımızda yayınladığımız Bayar´ın Menderes´e gönderdiği mektupta adından ?malum zat? diye bahsedilen, aynı gün Ankara´ya gelerek Bayar´la görüşen 1. Ordu Komutanı´dır. Adliyenin adaletinden kendisine bahsedilen zat´ta Dahiliye Vekil Namık Gedik´tir.

İstanbul´da bulunduğu için, Bayar´la mektupla haberleşen Menderes, mukabil olarak Bayar´a gönderdiği mektubunda diyor ki:

?Yeşilhisar´da meydana gelen olaylar doğrudan doğruya CHP´nin tahriklerinden ibarettir. Binlerce kişinin otoritesine karşı aşiret zihniyetini temsil eden bir kıyam hareketidir. Adliyeye intikal eden davaların hiç birisi neticelenmemiştir. Bu hayretimin artmasına vesile teşkil etmektedir. Adliye işlemiyor, matbuat hadiseleri tahrif ediyor. Daha kati kararlar almak zorunda olduğumuzu görüyorum...?

Yukarıdaki mektuplardan da anlaşılacağı üzere Menderes ve Bayar arasında Yeşilhisar´da meydana gelen olaylarla ilgili bir dizi yazışmalar yapılmıştır. Menderes İstanbul´da hasta olmasına rağmen konuyla yakından ilgilenmiş, İstanbul´da bulunan 1. Ordu Komutanı´nı, Cumhurbaşkanı´nın yanına göndermiştir. Hatta Cumhurbaşkanı konuyu detaylı olarak görüşmek üzere karayolu ile Başbakan´ın ayağına kadar bile gitmiştir.

Kayseri-Ankara-İstanbul üçgeninde Menderes´i bir aydan fazla meşgul eden Yeşilhisar Olayları,  Kayseri ve yakın siyasi tarihimizin önemli olaylarından biridir.

İNÖNÜ´NÜN TRENİ

HİMMETDEDE´DE

DURDURULUYOR

Yeşilhisar´da meydana gelen olayları yerinde incelemek ve partinin 3 Nisan´da yapılacak il kongresine katılacak olan İsmet Paşa´nın Kayseri´ye geleceği haberi, Kayseri ve Ankara´da sancılı dakikalar yaratıyor.

Kayseri Valisi Ahmet Kınık, Vilayete DP Kayseri Milletvekilleri Kamil Gündeş, Hakkı Kurmel, Osman Kavuncu, Ali Rıza Kılıçkale, Servet Hacıpaşaoğlu, İbrahim Kirazoğlu ve Fahri Köşkeroğlu ile olayları değerlendirerek Adnan Menderes´in talimatını bekliyor.

Yeşilhisar´da meydana gelen olaylar, ülke genelinde infial yaratırken, ülkeyi idare edenleri de zor durumda bırakmıştır.

Yeşilhisar´da meydana gelen olaylar üzerine Bayar ve Menderes, İnönü´yü suçlayarak adeta isyana ve ihtilale teşvik ettiğini söylerken, İnönü de Demirkırat Süvarileri´ni ülkeyi kötü yönetmek ve kamplara bölmekle itham ediyordu.

İNÖNÜ GELİYOR

Yeşilhisar olayları bir türlü kontrol altına alınamamıştır.

Yeşilhisar´da meydana gelen olayların, ?tahrif olunarak devlet radyosunda efkarı umumiyeye aksettirildiği ve mağdur bir kısım vatandaşların suçlu gösterildiği? iddiasıyla CHP Genel Başkanı İsmet İnönü ve bir kısım milletvekilleri; 3 Nisan 1960 tarihinde Kayseri´de yapılacak CHP İl Kongresinde bulunmak, hadiseleri mahallinde tetkik etmek ve gerekirse TBMM´ye intikal ettirmek için Kayseri´ye, oradan da Yeşilhisar´a gitme kararını vermiştir.

BAYAR VE MENDERES

TELAŞLANIYOR

İsmet Paşa´nın Kayseri´ye gideceği haberi Celal Bayar ve Adnan Menderes´i sıkıntıya düşürüyor. Tufan Türenç ve Erhan Akyıldız´ın anlattıklarına göre, Bayar, İnönü´nün Kayseri gezisi öncesinde yaveri aracılığı ile Başbakan Menderes´e bir mesaj göndererek bazı önerilerde bulunuyor. Bu önerilerinin neler olduğunu Bayar, Menderes ikilisinin birbirlerine yazdıkları mektuplarla izah etmiştik. Bayar bu önerisinde Kayseri´de sıkıyönetim ilan edilmesini de istiyor.

Adnan Menderes ilgililerle yaptığı istişareden sonra, Kayseri Valisi Ahmet Kınık´ı arayarak çıkması muhtemel olayları engellemek için ?Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu´nun ilgili maddeleri gereğince İnönü´nün Kayseri´de kalabalık halk kitlesi tarafından karşılanmasını ve çıkması muhtemel olayların engellenmesini? istiyor...

Başbakan´ın bu talimatı üzerine Vali Ahmet Kınık, Kayseri Milletvekillerinin ve DP İdare Heyeti üyelerinin bazılarını vilayete topluyor.

Toplantıda Kayseri Milletvekilleri Kamil Gündeş, Hakkı Kurmel, Osman Kavuncu, Ali Rıza Kılıçkale, Servet Hacıpaşaoğlu, İbrahim Kirazoğlu ve Fahri Köşkeroğlu ile DP İl Başkanı Kadir Sarıabdullahoğlu ve DP yöneticileri de vardır.

İNÖNÜ MİSAFİR GİBİ

KARŞILANACAK

Çeşitli kaynaklardan yaptığım araştırmalar ve bizzat o gün vilayet konağında bulunan DP İl İdare Kurulu Muhasip Üyesi Kamil Özsarıyıldız´dan dinlediğim bilgilere göre, İl Başkanı başta olmak üzere, bazı DP´liler, İnönü´nün şehre sokulmamasına karşı çıkıyor. Bazı milletvekilleri ve DP´liler ise bunun yanlış olacağını ileri sürerek,  İnönü Kayseri´ye geldiği zaman karşılayacak halka karşı Başbakan´ın telefonuna rağmen Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu´nun uygulanmaması, bir misafir gibi karşılanması hususunda mutabık kalınmıştır. DP´lilerin iki ayrı görüşte olmasına rağmen, İnönü´nün şehre girmesi gerektiği fikri ağır basmış ve durum Başbakan Menderes´e telefonla bildirilmiştir.

Tabi bu karar alınırken yoğun bir tartışma ortamının olduğunu belirtelim.

BAYAR, MENDERES,

GEDİK TOPLANTISI

Vilayetten kendilerine bu kararın iletilmesi üzerine, Başbakan Menderes İstanbul´da olduğu için önce Celal Bayar´la sonra da İçişleri Bakanı Namık Gedik´le irtibat kurarak konuyu değerlendiriyor. Sonunda Bayar´ın görüşü ağır bastığı için, İnönü´yü taşıyan trenin Kayseri´ye sokulmamasına karar veriliyor.  Bayar ve Menderes´in de katıldığı bu toplantı sonrasında alınan kararın İçişleri Bakanı Gedik tarafından telefonla Kayseri Valisi´ne iletilmesi talimatı da veriliyor.