Anayasa Mahkemesi (AYM) 1961 Anayasası gereği 1962 yılında çıkartılan bir kanunla kuruldu. Mahkeme uzun süre 11 asıl 4 yedek üye ile çalıştı. Eski düzenlemede mahkeme üyeliğine atananlar 65 yaşına kadar görevlerini sürdürüyordu.
12 Eylül 2010’da yapılan anayasa değişikliği ile ‘yedek üyelik’ kaldırıldı ve asıl üye sayısı 17’ye çıkartıldı. 2017 yılında yapılan son referandumda da Mahkeme’ye iki üye veren askeri yargı kapatılınca üye sayısı 15’e indirilerek görev süreleri de 12 yılla sınırlandırıldı.
Halen AYM’nin 16 üyesi var. Bu üyelerden biri Ahmet Necdet Sezer, 6’sı Abdullah Gül, 6’sı Recep Tayyip Erdoğan döneminde atanmış. Üçü ise TBMM tarafından seçilmiş. Önümüzdeki aralıkta Sezer’ in, ocakta ise Gül’ün atadığı üyelerden birer ismin görev süresi doluyor. Erdoğan bu iki ismin yerlerine yenilerini atayacak.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu yaklaşık 20 gün önce AYM Başkanı’nı Mahkeme’nin bir kararı nedeniyle eleştirdi. Bu eleştiri birkaç gün süreyle ve ısrarla devam etti. Bakan Soylu’nun bu eleştirileri Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bilgisi olmadan yapacağına ihtimal vermem. Soylu’nun eleştirileri ile AYM Başkanı’ nı tartışma minderine çekme çabası sürerken, TBMM’nin açılışına birkaç gün kala MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’den ‘durup dururken’ AYM ’nin yapısı ile ilgili sert bir eleştiri geldi. Meclis’in açılışında konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan da Bahçeli’nin AYM ile ilgili yapısal değişiklik önerisini desteklediğini söyledi.
Elbette AYM’nin kuruluşu ile ilgili bir kanun bulunmakla birlikte, temelde anayasanın 146-153 arası maddeleri AYM’nin kuruluş ve işleyişini düzenliyor. Yani AYM’nin kuruluş kanununu değiştirerek, Bahçeli’nin ifade ettiği gibi yapısını ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne uygun hale getiremiyorsunuz. Anayasa’nın 146’dan başlayıp 153’de son bulan maddelerini de değiştirmeniz gerekiyor.
Son değişikliğe göre 600 sandalyeli yeni Meclis’te anayasa değişikliği nasıl yapılacak? Anayasa değişikliği için TBMM’nin 400 üyesi müspet oy verirse bu değişiklik referanduma götürülmeden Cumhurbaşkanı’nın imzası ile yürürlüğe giriyor. Yok, anayasa değişikliği teklifi 360-400 arası vekil tarafından kabul edilecek olursa Cumhurbaşkanı değişikliği referanduma götürmek zorunda.
Yani şu anki Meclis aritmetiğine göre AK Parti ve MHP’nin milletvekilleri ile anayasa değişikliği teklifini TBMM’den referandum aralığında bile değiştirme ihtimali yok.
Bahçeli ve Erdoğan’ın AYM ile ilgili çağrı ve sözleri şimdilik ‘mesaj’ niteliğinin ötesine geçemeyecek gibi.
Anayasa’nın 101. maddesi ikinci fıkrasında şöyle bir hüküm var:
“... Cumhurbaşkanı’nın görev süresi 5 yıldır. Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir.”
Bir ay kadar önce Cumhur İttifakı’na muhalif gazetelerden Yeniçağ’ın yazarı Orhan Uğuroğlu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2014 ve 2018’de iki kez cumhurbaşkanı seçildiğini hatırlatarak, ‘Bu durumda yeniden aday olabilir mi? İki kez seçildi ya’ manasına gelen bir yazı yazdı...
Bazı çevreler o yazıyı çok da dikkate almamış olabilir. Ama o yazıyı siz bir yere not edin.
Henüz Bahçeli AYM ile ilgili açıklamasını yapmamıştı. Bahçeli’ye çok yakın, hatta hemen yanındaki isimlerden biriyle sohbet ettim. O isim ki Cumhurbaşkanı’nın yakın çevresine de ‘yakın’ biri. “Abi son günlerde Bakan Soylu’nun AYM ile ilgili sözlerine ne diyorsun?” ve “AYM’nin son aylardaki karar ve tavırlarına bakıyor musun?” dedi.
2010 anayasa değişikliği ile vatandaşlara AYM’ye, ‘Bireysel Başvuru Hakkı’ verildi.
O tarihten sonra (Can Dündar kararı da dahil) özellikle son aylarda AYM’nin aldığı birçok karar eminim Cumhurbaşkanı ve O’ na yakın çevrelerde çok da sevilmiyor.
Türkiye’de geçmişte AYM nice hukuk dışı kararlarla Türk siyasetini ve demokrasisini dizayn etti. 367 garabetinin üzerinden daha 13 yıl geçti unutmayın.
Bana göre 2 yıl sonra yapılması muhtemelen yeni cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi öncesinde AYM Recep Tayyip Erdoğan’ın 2014’de ve 2018’de halk tarafından seçildiği gerekçesi ve anayasanın 101. maddesine göre ‘aday olamaz’ diyebilir mi? Hukukçu değilim, ama dememesi lazım. Zira Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne göre cumhurbaşkanının seçimi 2017 anayasa değişikliği ile oldu. Ayrıca anayasa kararları ve hükümleri geriye doğru işlemez. Bu durumda ilk seçimde Recep Tayyip Erdoğan’ın 3. kez adaylığının anayasaya aykırı olacağını sanmam.
Ama belli ki Erdoğan ve Bahçeli benim gibi düşünmüyor. AYM’ye bazı çevrelerin müdahale edebileceğinden endişe ediyorlar gibi.
Son günlerdeki AYM tartışmalarının altındaki nedeni şimdi anladınız mı?
KULİS BULVARI
ÖZHASEKİ, TKB VE TBB BAŞKANLARI İLE NE KONUŞTU?
2019’da büyükşehir belediye başkanları Külliye’de toplanmıştı. Varılan mutabakatla yeni bir yerel yönetimler yasası çıkartılması kararlaştırıldı. AK Parti’den Mehmet Özhaseki, MHP’den Sadir Durmaz, CHP’ den de Seyit Torun bu çalışmaları yürütecekti. Bir-iki görüşme sonrası CHP bu görüşmelerden ayrıldı. Durmaz ve Özhaseki çalışmaları son aşamaya getirdi. Ancak taslak çalışmayı AK Partili bazı başkanlar da sevmedi. Mesela Kocaeli... Özhaseki haftasonu Türk Belediyeler Birliği Başkanı da olan Gaziantep Belediye Başkanı Fatma Şahin, bakanken bürokratlığını yapan K.Maraş Belediye Başkanı ve Tarihi Kentler Birliği Başkanı Hayrettin Güngör ve eski vali, Özhaseki’nin bürokratı Trabzon Belediye Başkanı Murat Zorluoğlu ile özellikle yeni yasal düzenlemedeki parasal konulardaki itilaflar konuşuldu. Bugün-yarın Özhaseki, Reis’i bilgilendirdikten sonra iş, kanun teklifi aşamasına gelecek.
Mış… Miş… Muş…
00- Kayseri’de vaka rakamları düşmesine rağmen virüsün etkisi hala hissediliyormuş.
00- Otobanla birbirlerine bağlı olan Antep, Adana ve Mersin arasında 311 Km’lik YHT hattını 6,8 milyar liraya ihale eden Bakanlık, Kayseri’ nin 142 Km’lik YHT hattını yaptıracak para bulamıyormuş.
00-MHP’li Vekil Baki Ersoy 6 kişinin hayatını kaybettiği, çok sayıda hayvanın telef olduğu Sarız Yedioluk Köyü’ne bir soru önergesi ile alt geçit yaptırıyormuş.
00-Son açıklamaları sonrası görevden alınan Ali Edizer’in Kayseri-Menzil bağlantılarını birçok isim bilmiyormuş.
00-Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kayseri’ye gelip gelmeyeceği (24 Ekim’de il kongresi için) bugün-yarın belli olacakmış.
00-DEVA İl Başkanı, il yönetimini oluşturmaya çalışırken, Gelecek Partisi de ilçe teşkilatlarını kuruyormuş.
00-Kayseri Tabip Odası’nın TTB yeni başkanı ile ilgili duruşu takdir görmüş.
